حضرت علی (ع) در سیزده رجب سال سیام عام الفیل در خانه کعبه متولد شد. نام مادرش فاطمه بنت اسد و پدرش ابوطالب نام داشت، آن حضرت در بیست و یکم ماه رمضان المبارک در سال چهل هجری در شهر کوفه به شهادت رسیده و در نجف به خاک سپرده شد. ما در این مقاله دوران زندگی آن حضرت را در دو بخش معرفی میکنیم.
حضرت علی (ع) قبل از هجرت:
دوران کودکی علی (ع) در دامان پیامبر گرامی اسلام و خانه ایشان سپری گشت. مورخان در این زمینه مینویسند:« یک سال قحطی بزرگی در مکه رخ دد، در آن زمان ابوطالب عمری پیامبر دارای عائله زیاد و هزینه سنگین بود. پیامبر به عموی خود عباس پیشنهاد کرد که برای بهتر شدن اوضاع مالی ابوطالب هر کدام فرزندی از وی را تحت تکفل بگیرند؛ عباس با موافقت ابوطالب، جعفر را به نزد خود برد و پیامبر نیز حضرت علی را به خانه خودش برد. حضرت علی (ع) در خانه پیامبر بود تا اینکه، حضرت به نبوت مبعوث شد و علی (ع) او را تصدیق و از او پیروی کرد.»
خود آن حضرت درمورد آن دوران میفرماید:«….من همچون بچهای که به دنبال مادرش میرود همه جا همراه او میرفتم، هر روز یکی از فضائل اخلاقی خود را به من تعلیم میکرد و دستور میداد که از آن پیروی کنم.»
در کتب صحاح اهل سنّت روایت شده که وقتی جبرئیل برای نخستین بار بر پیامبر نازل گردید و او را به مقام رسالت مفتخر ساخت، علی (ع) در کنار پیامبر اسلام بود»
یکی دیگر از مفاخر حضرت اینست که اولین مرد مسلمان است؛ و تواریخ شیعی بالاجماع و تواریخ اهل سنت نیز در بسیاری از منابع خود این مطلب را تصریح نمودهاند. پیش از همه خود پیامبر اکرم به پیشقدم بودن علی (ع) اشاره میکند، که در میان جمعی از یاران خود فرمود:
«نخستین کسی که در روز رستاخیز با من در کنار حوض ملاقات میکند پیشقدمترین شما در اسلام، علی بن ابیطالب است»
دیگر اینکه پیامبر اسلام در مهمانی بستگان خود که تمامی آنها را به اسلام دعوت کرد، کسی جز علی (ع) دعوتش را اجابت ننمود؛ که پس از سه بار اعلام حمایت علی (ع) از پیامبر، حضرت دست خود را بر دست علی زد و دو جمله تاریخی خود را در مجلس بزرگان بنیهاشم فرمود:
«هان ای خویشاوندان و بستگان من! علی برادر و وصی و خلیفۀ من در میان شماست»
از مفاخر علی (ع) نمیتوان در یک مقاله کوتاه سخنی گفت، لکن به اختصار به برخی از آنها اشاره میشود.
آیه ۲۰۷ سورۀ مبارکه بقره
«وَ مِنَ النّاسِ مَنّ یَشّری نفسه ابتغاءَ مَرضاتِ الله والله رَؤوفُ بِالّعِباد»
«بعضی از مردم با ایمان، جان خود را برای کسب خشنودی خدا میفروشند و خداوند نسبت به بندگانش مهربان است».
که عموم مفسّران از جمله مفسران اهل سنت قائلند که این آیه دربارۀ فداکاری بزرگ علی (ع) در لیله المبیت ( آن شبی که بجای پیامبر، علی (ع) خوابید تا حضرت به مدینه هجرت کنند) نازل شده است.
حضرت علی (ع) بعد از هجرت:
یکی از افتخارات حضرت علی (ع) این بود که عقد اخوت او با پیامبر گرامی اسلام بود. پیوند برادری از اصول اجتماعی آئین اسلام است. پیامبر پس از ورود به مدینه دستور داد تا بین مهاجران و انصار، پیمان برادری بوجود آید، البته هر دو نفری که با هم برادر میشدند، از نظر کمالات و فضیلت شبیه هم بودند، پس از آنکه برای هر کدام برادری تعیین کردند، علی (ع) که تنها مانده بود با چشمانی اشکبار به حضرت عرض کرد:
«بین من و کسی برادری برقرار نکردی!»
حضرت رسول فرمودند:
«تو برادر من در دو جهان هستی.»
این موضوع میزان فضیلت علی (ع) را به خوبی نمایان میکند.
